ทำนองถกเขมรตีเหล็ก ลักษณะของทำนองมีการว่าแบบช้าไปหาเร็ว เหมือนช่างตีเหล็กตอนที่เหล็กกำลังร้อนก็ค่อย ๆ ตี เพื่อแต่งเหลี่ยมของเหล็กที่ตีให้เข้าที่ เมื่อเหล็กที่ตีใกล้จะเย็นช่างก็จะรีบตีเร็วขึ้น ถ้าตีช้าก็ไม่สามารถตีเหล็กให้เข้ารูปได้ เพราะเหล็กเย็นแล้วไม่สามารตีแต่งรูปร่างให้เป็นมีดเป็นพร้าได้ นอกจากจะเป็นท่อนเหล็กธรรมดาเท่านั้น อีกประการหนึ่งการตีเหล็กต้องเอาคนที่มีความชำนาญเท่านั้น นอกจากจะตีจากช้าเร็วแล้วการตีเหล็กเสียงที่ตีจะดังมาก ทำนองนี้จะแทรกอยู่ในแหล่ที่ 13 ของกัณฑ์กุมาร ตอนพระเวสสันดรเรียกกัณหาชาลีขึ้นจากสระ โดยอุปมาอุปไมยว่า กัณหาชาลีเหมือนสำเภาทองยานนาวาที่จะพาพระเวสสันดรข้ามห้วงสงสารได้การเทศน์แหล่นี้พระผู้แหล่จะต้องว่าจากช้าไปหาเร็ว ต้องรู้จักรวบคำเพราะร่ายยาวนั้นบางวรรคมีคำที่นำมาร้อยเรียงอยู่มาก ผู้เทศน์จึงจะต้องเข้าใจรวบคำด้วยความชำนาญเป็นพิเศษแล้ว พระผู้เทศน์จะต้องเสียงดีและเสียงดัง ด้วยอาการที่ว่าแหล่จากช้าไปหาเร็วเหมือนช่างที่ตีเหล็กนี้เอง เขาจึงเรียกทำนองกัณฑ์กุมารตรงแหล่ที่ 13 นี้ว่า “ทำนองถกเขมรตีเหล็ก”